Helbeste , Ehmedê Xanî

[BERXEWDAN]

Ev cins biba li ba wî me‘mûl
Ev neqd biba li nik wî meqbûl

Min dê ‘elema kelamê mewzûn
‘Alî bikira li banê gerdûn

Bîna ve rûha Melê Cizîrî
Pê hey bikira ‘Elî Herîrî

Keyfek we bida Feqiyê Teyran
Hetta bi ebed bimayî heyran

Çi b’kim ko qewî kesad e bazar
Nînin ji qumas-i ra xerîdar

Xasma di vê ‘esrê da ko himyan
Me‘sûq û hebîb e bo me hemiyan

Ye‘nî ji teme‘ dirav û dînar
Heryek ji me ra we bûne dildar

Ger ‘ilm temam bidî bi polek
BifroŞî tu hikmetê bi solek

Kes nakite meyterê xwe Camî
Ranagiritin kesek Nizamî

Weqtê ko me dî zeman e evreng
Fi l-cumle li ser diravî bû ceng

Hez kir me bibîne kîmiyager
Gava ko me dî nebû muyesser

Nisfiyye me pêlekê ‘emel kir
Tesfiyyeê cewher dexel kir

Qelbê me nekir qebûl-i hîle
Qet bo xeredê nebû wesîle

Dîn çû û neket bi dest me dînar
Pasê ji neçarî bûyîne seffar

Sifrê xwe yê xef me eŞkera kir
Qirtasiye bû me lê du‘a kir

De‘wet geriya bi sidq icabet
Bû wasiteê qezayê hacet

Ev pol egerçi bêbeha ne
Yekrû ne û saf û bêbeha ne

Bêhîle û xurde û temam in
Meqbûlê mu‘amela ‘ewam in

Kirmancî ye sirf e, bêguman e
Zêr nîne bibîn sipîdeman e

Sifrê me yê sor e, aŞikar e
Zîv nîne bibîn ko kem‘eyar e

Neqdê me mebêje kembeha ye
Bê Şikkeyê Şahê sehrewa ye

Ger dê bibûya bi erb-i menqûs
Nedima wehe bêrewac û mexsûs

Mehbûb e, bi kes ne namizad e
Lew bextsiyah û namurad e

Qirtasiyeya me bêpenahan
Bê derb-i qebûl-i padiŞahan

Me‘lûl e li ba gelek ‘elîman
Meqbûl e li ba gelek hekîman

Lê hakimê weqt-i me‘rifetnak
Mesmû‘ nekir bi sem‘i idrak

Mîrê ko bi navê Mîrza ye
Mehza nezera wî kîmya ye

Qelbê di zexel dikit bilorî
Polê di dexel dikit filorî

Sed bar hebin filûsê ehmer
Derhal-i dikit bi yek nezer zer

E‘layî dikit bi qehrê edna
Ednayî dikit bi lutfê e‘la

Pasan digirit wekî esîran
Aza dikitin wekî feqîran

Herroj hezar bênewayan
Herlehze bi lutf sed gedayan

Zengîn dikitin bi destê himmet
Hikmet ew e nakitin çu minnet

Ger dê wî nezer bida me carek
Iksîrê teweccuha mubarek

Ev qewl hemî dikirne es‘ar
Ev pol hemî dibûne dînar

Emma nezera wî zêde ‘am e
Lew xas-i nezer ji dil neda me

Ew rehmet xas e bo ‘ewamî
Ya Reb, tu bidî wî her dewamî

 

[BERXEWDAN]

MIRÊ MECLIS

Mîrê meclis ne kenît ,Mutribê goya çi bi ket
Xunçe xendan nebitin,Bulbulê Şeyda çi bi ket

Neynika husnê butan, lazime sahib nezerek
Kesê bîna ku nebit, dîlberê zîba çi biket

Bê kerem naçite tîpa edûwan merdê Şecî‘
Tîxê ahen çîte, bê destê tewana çi biket

Talibê îlm û kemalê nebitin qabilê feyz
Hîkmeta terbiyeya alimê dana çi biket

Qelbê „Xanî“ sedefa gewherê îrfanê we lê
Metnixwanek ku nebit, sahibê me’na çi biket

 

[BERXEWDAN]

NEQ'QAŞÊ EZEL

NeqqaŞê ezel roja serlewheyê rengîn da
Pergalê di destan bû, ser sefhe ku tezyîn da
Tezhîbê zerefŞan kir serlewhê kitaba îŞq
Resma ezelî kêŞa, neqŞê xwe newalîn da
(nû anîn da)

Dîbace ku înŞa kir, fihrîste ku îmla kir
Cildek ji enasir best, nefxek di sufalîn da
Etfalê melek hatin, westane debistanê
„La îlme lena´´gotin, ´´Ebced´´bi xwe telqîn da

Wan sade ruxan mesqê îŞqê ku temenna kir
Xettatê ji husnîl-xet sermeŞqekî zêrrîn da
Ma secde tenê min bir ber sûretên mehbûban
Îblîsê nebir secde, lew maye di nefrîn da

Ez çûme derê dêrê min dîtî ku rûhullah
Tekrarî musewwer bû hetta di nihalîn da
Wan cumle „Enel-heqq“ got, min „Wahidê mutleq“ got
Saqî bi xwe ez girtim camek meyê nosîn da

Herçî ku me ber pê kir, hindî me nezer lê kir
Min seyrek li yêkê kir, lew mame di lewlîn da
(lewra me dil û dîn da)
Min dî heme yek pertew sarî di mezahir da
Mumkin heme jê pirr nûr, emma ne di temkîn da

Ew bû ku Zelîxayê îdînî di Yûsif da
Mecnûnê di Leylayê, Ferhadê di Şirîn da
Misbahê ebed min dî îrohe di qendîlê
Genca ezelî merkûz min dî di gil û tîn da

Cana ji cemala Te ez dê çi bibim sabir
Şeyxan û Ûlul-Ezman canê xwe di kalîn da
Me’zûr e eger sofî bit munkirê mehbûban
Kor dê çi tesewwur ket sirra ku di dûrbîn da

Şahid bî tu ey zahid, mehbûbî perestim ez
Bê sahid û mey nabim, Şêxê me ew ayîn da
Canî ji te ey Xanî! Cana ku bixwazîtin
Xa noqte li bin danî, fîl-halî di hêlîn da

 

[BERXEWDAN]

SAZÊ XWES AWAZ

Seydê pencahê serê zulfa Şeha Şehbazim Ez
Mestê cama îŞweya Şehnazê nazik nazim Ez

Remz û î’cazê di xûban bê îbaret medh dikem
MurŞidê kamil Ez im Îrohe, sahib raz im ez

Vê heyata heyretê çi bikem beqa nîne ji bo
Lew Şehîdê xemzeya wê dîlberâ tennaz im ez

Derdimendek min divêtin, hem nefes bit Xanî ya!
Ger me hemdestek hebitin, sazê xweŞawaz im ez

 

[BERXEWDAN]

SERWA ME

Serwa me bi sed reng û hezar îŞwe û meŞ hat
AŞiq kirin Îhya li reqîban ku nexweŞ hat

Sunbul kemilandin, Gul û lale xemilandin
Reyhan Şetilandin, li gulan taze binefŞ hat

Ten derve nebû qet, nedida bextê kuŞadek
Rû da me Şukur! Ke’be yê tali‘ me du ŞeŞ hat

Pê dane firengî i nîlo, hatine romî (Peydane)
Şukrane, nihane ji ereb hem ji hebeŞ hat

ReŞtozê xwe Nûbar e meger koŞe dixwazin
Tîra koŞeyî da te, hedef girt û bi keŞ hat

Yan hat bi nava dilê ket, qet nediwesta
Lewra ku ji ber qewsê me dî zêde bi weŞ hat

Xanî! Bese bê arî, çi ra zêdeyê salan
Îsal e ji xwe tali‘ û bextê nebireŞ hat

 

[BERXEWDAN]

Subhekî zu hinarek

Ez çûme derê meykedeyê subhekî zû, min dî yekî esmer
Qamet bi mesel subhê çinarê bû du keysû, manendê du Ejder

Çînçîn dixuŞîn zulfê li ser gulŞenê ruxsar, reh Şubhetê Şehmar
Kher - kher dimeŞîn biskê li ser qewsê du ebrû, manendê du Şehperr

Mayîm mutereqqib, meger ew mezherê î’caz, carek bi dused naz
Halê me tefehhus khet û bêjit ku esîro! Ez bo te me xemxwer

Min got te di wextê seherê ev çiye da min, ey serwîqeda min!
Go ma tu nizanî çiye min da te feqîro! E‘teytûke kewser

Hetta veke lewhê sedef û xameyê yaqût, nêzîkê bi lahût
Min seyrê kirin Sidre û Tûba qedê dil co, nînin çu beraber

Hindî melek û horî, perî bêne temasa, haŞa we ku haŞa!
Kengê dibin ew, laîqê nezzareyê ebrû, ey dil me ke bawer!

Barî ji derê meykedeyê min me ke bê par, ey seyyîdê mûxtar!
Saqî ku Tû yî „eŞhedû bîllahî“di îro, „Xanî“ bûye meyxwer